(ĐTTCO). - Chiều 30-6, tại Hà Nội, Chính phủ đã họp báo công bố nguyên nhân sự cố cá chết ở miền Trung. Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng chính phủ (VPCP) Mai Tiến Dũng, Bộ trưởng Bộ TT-TT Trương Minh Tuấn, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp báo.

Nhiều cơ quan báo chí nước ngoài, các đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam đã tham dự buổi họp báo.

Bộ trưởng-Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng thông báo, hôm nay Chính phủ Việt Nam họp báo chuyên đề với 2 nội dung: Xây dựng thể chế, trong đó có nội dung về Luật đầu tư, luật doanh nghiệp; Công bố nguyên nhân cá chết ở miền Trung, đúng như cam kết của Chính phủ là công bố trong tháng 6.

Về nguyên nhân cá chết ở miền Trung, ông Dũng cho biết, sự cố cá chết trong tháng 4 ở 4 tỉnh miền Trung là sự cố môi trường nghiêm trọng, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế, với người dân. Ngay sau khi sự cố xảy ra, Chính phủ Việt Nam đã chỉ đạo quyết liệt để tìm ra nguyên nhân, đánh giá mức độ thiệt hại nhằm hỗ trợ người dân. Đặc biệt, đã giao Bộ KH-CN, các cơ quan liên quan huy động trên 100 nhà khoa học đầu ngành thu thập dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế.

Theo đó, xác định nguyên nhân từ nguồn thải của khu Vũng Áng-Hà Tĩnh chứa độc tố tạo thành phức hợp độc tố lớn, theo dòng hải lưu vào các tỉnh Thừa Thiên, Huế, Quảng Bình làm hàng loạt cá chết, nhất là tầng đáy biển.

Bộ TN-MT đã rà soát nguồn thải với sự tham gia của các nhà khoa học đầu ngành, phát hiện ra công ty TNHH gang thép Formosa Hà Tĩnh có một số hành vi vi phạm, xác định quá trình vận hành xả thải ra biển có chứa độc tố vượt quá mức cho phép. Từ các căn cứ trên, các cơ quan chức năng của Việt Nam đã thẩm định kỹ, có tham vấn của các nhà khoa học trong và ngoài nước đi đến kết luận: Quá trình vận hành, thi công, thử nghiệm của công ty gang thép Formosa Hà Tĩnh nguyên nhân gây ra sự cố cá chết ở miền Trung.

Với những chứng cứ thu thập được, các bộ, ngành chức năng của Việt Nam đã nhiều lần làm việc với tập đoàn Formosa Đài Loan và công ty Fomosa Hà Tĩnh. Ngày 28-6, Công ty này đã nhận gây ra nguyên nhân làm hải sản chết, đồng thời cam kết 5 điểm.

Thứ nhất, công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì đã để xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng.

Thứ hai, thực hiện sự bồi thường cho người dân, hỗ trợ chuyển đối nghề nghiệp, phục hồi môi trường với số tiền 500 triệu USD, tương đương 11.500 tỷ đồng.

Thứ ba, hoàn thiện công nghệ sản xuất, bảo đảm xử lý hết các chất độc trước khi thải ra môi trường, không để tái diễn sự cố này.

Thứ tư, phối hợp với các cơ quan chức năng của Việt Nam cam kết bảo đảm kiểm soát môi trường biển.

Thứ năm, thực hiện đúng các cam kết trên, nếu vi phạm sẽ chịu các chế tài theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Theo ông Mai Tiến Dũng, sự cố này ảnh hưởng nặng nề đến người dân, Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành, địa phương thực hiện việc trao bồi thường cho người dân, có giám sát để bồi thường đúng, đủ, kịp thời; giám sát Formosa thực hiện. Triển khai lắp đặt hệ thống giám sát môi trường biển ở 4 tỉnh trên, thường xuyên công khai mức độ an toàn của môi trường biển ở đây. Bảo đảm sự an toàn của người dân, không để xảy ra mất trật tự, xử lý nghiêm những hành vi gây mất trật tự. Xử lý nghiêm những tổ chức, cá nhân liên quan đến sự cố vừa qua.

Chính phủ đánh giá cao sự ủng hộ của nhân dân, các cơ quan quốc tế, báo chí trong việc đồng hành cùng Chính phủ xử lý sự cố này. Hoan nghênh dư luận của Đài Loan trong việc ủng hộ Chính phủ Việt Nam trong xử lý sự cố này…

Về nội dung xây dựng thế chể, ông Dũng nhấn mạnh, đây là ưu tiên số 1 của Chính phủ Việt Nam, trong đó có bỏ các rào cản, cải thiện môi trường đầu tư, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, doanh nghiệp làm ăn. Quan điểm của Chính phủ Việt Nam là tập trung xây dựng các Nghị định hướng dẫn luật, không tạo ra khoảng trống pháp lý.

Trên cơ sở đó, với tinh thần quyết liệt, việc ban hành các văn bản vừa qua bảo đảm tiến độ, đồng thời bảo đảm chất lượng, quán triệt tinh thần không sao chép thông tư cũ vào nghị định mới, doanh nghiệp được làm những việc mà pháp luật không cấm, giảm giấy phép con, theo đúng với tinh thần đổi mới của Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp. Sự đổi mới này rất quan trọng đối với việc giải phóng sức sản xuất, bảo đảm quyền tự do kinh doanh, loại bỏ tư duy cũ kiềm chế sự phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Những quy định nào không hợp lý sẽ bị loại bỏ trên cơ sở đối thoại công khai.

* Tại buổi họp báo, trả lời câu hỏi về quá trình xác định nguyên nhân cá chết, tại sao chậm công bố nguyên nhân cá chết, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà cho biết, việc xác định nguyên nhân đòi hỏi phải có chứng cứ khoa học, bài bản, đây là sự cố rất nghiêm trọng nên càng phải chính xác. Thủ tướng đã yêu cầu như vậy. Trước sức ép, đòi hỏi của nhân dân, chúng tôi càng cần phải cẩn trọng, không chỉ tìm ra nguyên nhân mà còn phải xác định thủ phạm, bồi thường cho dân ra sao.

Việc tìm ra nguyên nhân được chia thành nhiều nhóm. Thứ nhất, tìm được cá chết vì cái gì?. Thứ hai, cá chết từ đâu, đây là quá trình phức tạp, đòi hỏi phải tiến hành nhiều công việc liên quan đến lấy mẫu cá, nước, trầm tích đáy, mẫu phù du.. “Với nhiều hoạt động khác nhau, bắt đầu từ hình ảnh vệ tinh, chúng tôi lần tìm ra từ trước thời điểm cá chết, từ đó qua quá trình lao động vất vả, nguy hiểm, thận trọng, với hàng ngàn phân tích thí nghiệm, có những phân tích kim loại nặng phải vài tuần mới có kết quả, rồi lấy ý kiến kiểm chứng...để có kết quả cuối cùng. Khi có kết quả, phải tổ chức Hội đồng thẩm định nhà nước, lấy ý kiến phản biện độc lập của các nhà khoa học quốc tế để kết luận. Qua điều tra cho thấy, đã có chất độc theo dòng hải lưu, đi đến đâu thì gây cá chết đến đó, hình ảnh này phải lấy từ vệ tinh”, ông Hà cho biết.

Qua đó khẳng định được nguồn gây độc từ công ty gang thép Formosa Hà Tĩnh. Sau hàng loạt kiểm tra, kiểm toán thì phát hiện những vi phạm, lỗi của công ty này, liên quan đến công tác vận hành còn lỏng lẻo, đầu tư thiết kế, xây dựng kiểm soát chất thải không đạt yêu cầu... Sau khi làm việc nhiều lần, chúng tôi có đủ chứng cứ để nhà đầu tư phải thừa nhận nguồn thải từ lò luyện gốc của Formosa.

Vẫn theo Bộ trưởng Bộ TN-MT, để loại trừ được nguyên nhân sinh học (tảo đỏ), chúng ta phải có thời gian để xác định đúng nguyên nhân, để Formosa cuối cùng phải thừa nhận. Chậm công bố nguyên nhân để bảo đảm chỉ đạo của Thủ tướng về việc phải cẩn trọng, chính xác.

Bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh cho biết, đây là sự cố nghiêm trọng đầu tiên xảy ra ở Việt Nam. Chúng ta cần có thời gian để tìm ra những chứng cứ thuyết phục, buộc nhà đầu tư phải thừa nhận tâm phục khẩu phục.

Trước câu hỏi về việc quá trình công bố nguyên nhân thủ phạm hải sản chết được nhìn nhận là chậm so với bức xúc của dư luận, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn cho rằng, việc công bố là kịp thời.

Sau khi sự cố xảy ra, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã quyết liệt chỉ đạo và tổ chức hàng chục cuộc họp, yêu cầu điều tra, xác định nguyên nhân, đánh giá thiệt hại và có giải pháp hỗ trợ thiệt hại, giữ vững an ninh trật tự, xử lý nghiêm sai phạm... Việc công bố đâu là nguyên nhân cần có quá trình điều tra và có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan pháp luật, chuyên ngành, nhà khoa học. Kết quả điều tra được công bố là khách quan dựa trên chứng cứ.

Theo ông Tuấn, vừa qua dư luận trên mạng xã hội có phản ứng về sự chậm trễ công bố. Những bức xúc đó là chính đáng vì liên quan đến đời sống người dân và 4 tỉnh nhưng một số phản ứng thái quá và suy diễn không dựa trên kết quả điều tra đã gây nhiễu loạn. Chính điều này đã bị một số thế lực lợi dụng công kích, gây bất an trong nhân dân. "Tôn trọng bức xúc nhưng không chấp nhận việc lợi dụng để chống phá Đảng, Nhà nước", ông Tuấn nói.

Trước đó, sáng 30-6, ông Trần Nguyên Thành, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Formosa Đài Loan đã có bức thư gửi toàn thể cán bộ nhân viên Formosa Hà Tĩnh (Công ty FHS).

Thư viết: "Thay mặt lãnh đạo Công ty Formosa Hà Tĩnh, tôi xin gửi lời chào trân trọng tới toàn thể cán bộ nhân viên công ty, thời gian qua mọi người đã vất vả rồi!. Công ty Formosa Hà Tĩnh từ năm 2008 bắt đầu đầu tư, trong quá trình xây dựng Nhà máy gang thép hiện đại nhất Việt Nam, toàn thể cán bộ nhân viên đã cùng công ty trải qua biết bao nhiêu khó khăn gian khổ. Nhớ lại những ngày đầu khi mới đặt chân đến mảnh đất này và nhìn lại những thành tựu mà tất cả chúng ta đã cùng nhau tạo dựng trong suốt 8 năm qua, với tinh thần nghị lực kiên cường của tập thể công ty và những cống hiến cho công trình thế kỷ này, cá nhân tôi vô cùng cảm phục, đồng thời cũng xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất.

Đối với hiện tượng cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung vừa qua, theo kết quả điều tra của đoàn kiểm tra liên ngành do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, nhận định rằng công ty trong giai đoạn vận hành thử, do những sai sót của các nhà thầu phụ gây ra cá chết. Mặc dù, đây là một kết quả mà tất cả chúng ta đều không mong muốn, nhưng công ty tôn trọng kết quả điều tra của Chính phủ. Hiện nay, công ty đang phối hợp chặt chẽ cùng cùng các cơ quan chức năng để giải quyết từ sự việc nêu trên. Trong bất kỳ tình huống nào, công ty vẫn giữ cho nhà máy tiếp tục hoạt động, đặt sự an toàn và lợi ích của toàn thể cán bộ nhân viên lên hàng đầu, nỗ lực để phát triển bền vững và lâu dài tại Việt Nam. Thay mặt công ty, chúng tôi xin hứa sẽ nỗ lực hết mình để luôn đảm bảo một môi trường làm việc ổn định, an toàn và tuân thủ pháp luật.

Tôi rất mong toàn thể cán bộ nhân viên sẽ đoàn kết nhất trí, đồng tâm hiệp lực cùng công ty vượt qua khó khăn này và tiếp tục cùng công ty hoàn thành sứ mệnh xây dựng nhà máy, đặt công tác bảo vệ môi trường lên hàng đầu, làm tốt công tác sản xuất và bảo vệ môi trường, phát triển bền vững tại Việt Nam, đóng góp to lớn ngành công nghiệp hiện đại, tiên tiến nhất tại Việt Nam".