Cuối tuần qua, Bệnh viện Đa khoa Lâm Đồng ghi nhận một bệnh nhi 3 tuổi tử vong vì bệnh tay chân miệng. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và rất dễ lây, thường lây nhanh qua đường tiêu hóa và trẻ sống cùng nhà, sinh hoạt cùng nhà trẻ. Bệnh xảy ra theo 2 mùa trong năm, từ tháng 2 đến tháng 5 và sau đó từ tháng 9 đến tháng 12 trong năm.

Bệnh tay chân miệng không phải là bệnh mới xuất hiện, trong tài liệu y khoa đã nói đến từ lâu. Tuy nhiên, đa số bác sĩ và người dân đều không biết đến bệnh này vì trước đây bệnh chủ yếu là do tác nhân coxsakie rất lành tính. Gần đây trên thế giới đã phát hiện thêm một tác nhân mới rất nguy hiểm cũng gây ra bệnh là enterovirus 71. Tác nhân này nguy hiểm vì nó có thể gây biến chứng não và tim, gây tử vong cao và rất nhanh.

Biểu hiện của bệnh tay chân miệng rất dễ nhận biết nếu chú ý. Đó là các bóng nước có kích thước 2-10 mm, màu xám, hình bầu dục. Bóng nước xuất hiện ở vùng mông, gối, lòng bàn tay, lòng bàn chân và thường ấn không đau. Bóng nước còn xuất hiện trong miệng và khi vỡ ra gây những vết loét trong miệng khiến trẻ đau, chảy nước miếng.

Khi nổi bóng nước, trẻ có thể sốt nhẹ, quấy do đau miệng, bỏ ăn. Bóng nước sẽ tự xẹp đi và tự khỏi sau 5-7 ngày. Một số trẻ có kèm nôn ói, tiêu chảy ngay khi nổi bóng nước hay khi bóng nước đã xẹp.

Lòng bàn chân của một trẻ bị bệnh tay chân miệng. Ảnh: Thiên Phước.

Đa số các trường hợp bệnh sẽ tự khỏi nhưng nếu bệnh do tác nhân enterovirus 71, một số trẻ có biến chứng tim mạch hô hấp, thần kinh rất nguy hiểm như viêm não, viêm cơ tim, viêm màng não. Điều nguy hiểm hơn là các biến chứng này rất khó phát hiện sớm nếu thầy thuốc không có kinh nghiệm và người nhà không chú ý.

Trẻ có biến chứng não thường không hôn mê sâu mà có những triệu chứng khó nhận thấy như khó ngủ, quấy khóc liên tục, giật mình lúc thức hay lúc bắt đầu thiu thiu ngủ. Trẻ có thể biểu hiện hoảng hốt, nói lảm nhảm, chới với, run tay chân, co giật. Triệu chứng khác có thể thấy khi có biến chứng như sốt rất cao, nôn ói nhiều, da nổi bông, mạch nhanh nhưng không sốt cao, yếu tay chân, méo miệng. Khi trẻ có biến chứng nếu không điều trị đúng và kịp thời trẻ có thể tử vong trong vài giờ.

Chăm sóc tại nhà khi trẻ mắc bệnh tay chân miệng

- Ăn thức ăn lỏng dễ tiêu, trẻ thường dễ ăn hơn nếu thức ăn không cay, không mặn, không nóng.

- Dùng thuốc giảm đau hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ.

- Bệnh sẽ tự khỏi sau 7-10 ngày.

Những trường hợp trẻ có thể bị biến chứng

- Sốt hơn 2 ngày.

-  Sốt trên 39 độ C.

- Sốt cao và khó hạ sốt.

- Nôn ói nhiều.

Các bé có dấu hiệu trên nên mang đến bệnh viện khám.

Trẻ nào đang bị biến chứng

- Giật mình chới với (thường lúc bắt đầu thiu thiu ngủ). Phụ huynh cần biết phát hiện dấu hiệu này.

- Li bì, ngủ nhiều.

- Run tay chân, đi đứng loạng choạng, yếu tay, yếu chân.

Các bé có dấu hiệu trên nên nhập bệnh viện ngay.

Trẻ nào đã bị biến chứng nặng

- Thở mệt.

- Khóc khan.

- Da nổi bông, lạnh tay chân.

- Mạch nhanh.

- Huyết áp cao.

Các bé có dấu hiệu trên cần nhập viện gấp và theo dõi sát.

Trẻ bị tay chân miệng sẽ phát tán virus lây cho người xung quanh, nên cho trẻ nghỉ học ít nhất 10 ngày, tránh tiếp xúc với trẻ bệnh khi ở chung nhà vì bệnh rất dễ lây từ trẻ này sang trẻ khác. Hiện nay, tác nhân enterovirus 71 chưa có thuốc chủng ngừa nên cách phòng ngừa là bảo đảm vệ sinh trong ăn uống. Tại lớp trẻ học và tại nhà phải được vệ sinh bằng dung dịch sát trùng ở sàn nhà, đồ chơi và các vật dụng sinh hoạt khác.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh
Trưởng Khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM)